پدر آريايي ها در لباس نبرد
كوروش دوم ، معروف به كورش آريايي ( 559-528 پيش از ميلاد )، به‌خاطر نام برده شدن از وي در كتب تاريخي با عناويني همچون بخشندگي، بزرگ‌منشي، بنيان گذاشتن حقوق بشر ، پايه گذاري نخستين امپراطوري چندقوميتي، آزاد كردن برده‌ها و اسرا، احترام به عقايد و مذاهب مختلف، گسترش تمدن و... شناخته شده‌است.
آرامگاه كوروش آريايي
از فرمان حقوق بشر كوروش يا استوانه كوروش ، به عنوان كهن ترين سند كتبي از دادگستري و مراعات حقوق بشر در تاريخ و مايه مباهات و سرافرازي ايرانيان ياد مي‌شود . كوروش پس از تسخير بابل اعلام عفو عمومي داد و اديان بومي را آزاد اعلام كرد .
منشور حقوق بشر كوروش آريايي
در حدود سال ۱۲۸۵ ه.ش به هنگام كاوشها در بابل در ميان رودان (بين النهرين)، يك باستان شناس، استوانهٔ سفالين كوچك از گل پخته يافت، كه شامل يك نوشته از كوروش آريايي بود. بررسي‌ها نشان داد كه نوشته‌اي استوانه مربوط به سال ۵۳۹ (پ.م) از سوي كوروش آريايي پس از شكست بخت النصر و گشوده شدن شهر بابل، نويسانده شده‌است و به عنوان سنگ بناي يادبودي در شهر بابل قرار داده شده‌است.
آزادسازي يهوديان
ايرانيان كوروش را پدر و يونانيان ، كه وي ممالك ايشان را تسخير كرده‌بود، او را سرور و قانونگذار مي‌ناميدند . يهوديان اين پادشاه را به منزله "ممسوح پروردگار" محسوب مي‌داشتند، ضمن آن‌كه بابليان او را مورد تأييد مردوك مي‌دانستند . درباره شخصيت ذوالقرنين كه در كتاب‌هاي آسماني يهوديان ، مسيحيان و مسلمانان از آن سخن به ميان آمده ، بسياري از بزرگان جهان ذوالقرنين قرآن فرزند نيك‌سرشت خداوند را كوروش آريايي مي‌دانند.
تخت جمشيد مقر هخامنشيان
تخت جمشيد يكي از شهرهاي بزرگ ايران باستان بوده كه محل برگزاري جشنهاي نوروزي هخامنشيان به شمار مي رفته است . اين شهر هرچند هيچوقت پايتخت اين سلسله نبوده اما همواره به عنوان شهري مهم در تاريخ از آن نام برده شده است.
كوروش در آخرين نبرد خود به قصد سركوب اقوام وحشي سكا به سمت شمال شرقي كشور حركت كرد. سپاه او در اين نبرد شكست خورد . در مورد علت مرگ كورش همچون تولدش اطلاعات دقيقي در دست نيست. برخي معتقدند در جنگ كشته شده ولي مورخان ديگر مرگ او را طبيعي و بدون علت خاصي دانسته اند .
هفتم آبان در حالي روز جهاني كوروش نام گرفته كه هفته پيش از آن سر سرباز هخامنشي كه به عنوان بخشي از تاريخ ايران به شمار مي رود در حراج كريستيز لندن به فروش رسيد . اين در حالي بود كه بسياري از رسانه ها و علاقمندان تاريخ ايران بارها از مسئولان سازمان ميراث فرهنگي خواسته بودند اقدامات لازم را درخصوص بازگرداندن اين اثر تاريخي به كشور انجام دهد.
پاسارگارد مقبره كوروش
بنا بر روايتهاي تاريخي كوروش در سال 529 قبل از ميلاد درگذشت. جسد او پس از 20 سال و زماني كه داريوش تمامي شورشها را پايان داد با احترامي خاص و مراسمي قابل توجه به تخت جمشيد آورد و سپس به پاسارگاد منتقل نمود و در همانجا به خاك سپرد.
نقش برجسته كوروش
در برخي از منابع تاريخي آمده است كه كوروش پس از فتح بابل صلح را هدف اصلي سلطنت خود و عنصر اساسي تعادل اجتماعي مي‌شمارد: «من صلح و آسايش را براي تمام انسان‌ها تضمين كردم.»
آثار به جامانده از ايران باستان
در كتب تاريخي همچنين آمده است كه كوروش اعلام كرده: من تا روزي كه به ياري مزدا ، سلطنت مي كنم ، نخواهم گذاشت كه مردان و زنان را بعنوان غلام و كنيز بفروشند. و حكام و زير دستان من ، مكلف هستند ، كه در حوزه حكومت و ماموريت خود ، مانع از خريد و فروش مردان و زنان بعنوان غلام و كنيز بشوند و رسم بردگي بايد به كلي از جهان برافتد.
كوروش به همراه داريوش اول
فتوحات كوروش در جهت افزايش قلمرو امپراطوري ايران، به همراه آنچه مورخان از نحوه برخورد او با مردمان سرزمينهاي فتح شده ذكر كرده اند، از اين پادشاه هخامنشي چهره اي مرموز و در عين حال بخشنده و خردمند تصوير كرده است.
سند به جا مانده از كوروش به عنوان نخستين منشور حقوق بشر شناخته شده، و در سال ۱۹۷۱ ميلادي، سازمان ملل آن را به تمامي زبانهاي رسمي سازمان منتشر كرد. برخي كارشناسان معتقدند كه منشور آزادي كه توسط پادشاه ايراني (كوروش) در ۲۳ سده پيش، صادر شده، از اعلاميه جهاني حقوق بشر كه در قرن بيستم تدوين شد، معنوي تر است
مرور تاريخ ايران از مادها تا پهلوی