طاهر بن حسین معروف به ذویمینین

طاهریان اولین حکومت مستقل ایران بعد از حمله‌ی اعراب بودند.
در اوایل قرن سوم، طاهر بن حسین، یکی از سرداران مأمون عباسی از طرف او امیر خراسان شد و بدلیل آن که عدم اطاعت خود را از مأمون اعلام کرد، اولین حکومت مستقل ایرانی بعد از اسلام در ایران تشکیل شد و حکومت او به طاهریان معروف شد. در زمان طاهریان نیشابور به پایتختی برگزیده شد.
طاهریان در جنگ با خوارج در شرق ایران به پیروزی دست یافتند و سرزمینهای دیگری مانند سیستان و قسمتی از ماوراءالنهر را به تصرف در آوردند و نظم و امنیت را در مرزها بر قرار کردند. گفته می‌شود که در زمان حکومت طاهریان، به جهت اهمیت دادن آنان به کشاورزی و عمران و آبادی، کشاورزان به آسودگی زندگی می‌کردند.
پس از آنکه مأمون در سال ۲۰۴ به بغداد آمد، طاهر به ریاست شرطه (چیزی شبیه ریاست پلیس) در دو سوی شرق و غرب دجله در بغداد منصوب شد و در سال ۲۰۵ مأمون او را در نتیجه‌ی حادثه‌ای به حکومت شرق خلآفت منصوب ساخت.
می‌گویند طاهر در سال ۲۰۷ در روز جمعه‌ای بر بالای منبر رفت و نام مأمون را در خطبه ذکر نکرد، روز بعد طاهر را در رختخوابش مرده یافتند.
دولت طاهريان ، اولين دولت اسلامي بود كه در دوران خلافت در ايران به وجود آمد و بخش قابل ملاحظه اي از اين سرزمين را به صورت نوع حكومت موروثي محلي از نظارت مستقيم خليفه بغداد خارج كرد . با اين حال، اين دولت در كسب قدرت و حفظ آن ، محتاج به اعمال خشونت در مقابل خلفا نشد . طاهر بن حسين ، معروف به " ذواليمينين " كه اين دولت به وسيله وي بنياد شد ، از موالي وابسته به قبيله خزاعه از اعراب خراسان بود . طاهر تربيت عربي داشت .خاندانش نيز، ايراني نژاد و فارسي زبان بودند كه از مدتها پيش درپوشنگ ( فوشنج )‌ هرات شهرت و قدرت داشتند .
در اواخر خلافت هارون و دردوره اي كه مامون در خراسان اقامت داشت ، طاهر و پدرش حسين مورد توجه مامون واقع شدند . چون طاهر چند سالي بعد در كشمكشي كه بين مامون و برادرش امين بر سر خلافت در گرفت ، موفق به غلبه بر سپاه امين و تامين خلافت مامون گشت ( 198 ه.ق.) ، در دستگاه خلافت حيثيت قابل ملاحظه يافت . چندي بعد ، از آنجا كه رفع اغتشاشهايي كه در خراسان به وسيله خوارج روي داده بود ضرورت فوري داشت ، و نيز خليفه هم ترجيح مي داد قاتل برادر را از پيش چشم خود دور نمايد ، ولايت خراسان را به طاهر تفويض كرد  البته ، اين تفويض شامل فرمانروايي سيستان و كرمان نيز مي شد و مشتمل بر نظارت بر ماور النهر و احيانا" فتوحات اسلامي در آن نواحي بود . بدين گونه ، قلمرو حكومت طاهر ، به قول طبري ، از بغداد تا دورترين سرزمينهاي شرق را شامل بود .در خراسان طاهر داعيه استقلال يافت و موجب نگراني خليفه گشت . اما بعد از مرگ مشكوك وي كه بلافاصله بعد از حذف نام مامون از خطبه نماز جمعه واقع شد (‌ 207 ه.ق.) ، خليفه خود را ناچار ديد حكومت خراسان را به پسر وي – طلحه بن طاهر – واگذار كند . البته ، حكومت خراسان در آن هنگام در واقع تحت سلطه و تصرف وي بود . بدين سان ، حكومت خراسان در خاندان طاهر به صورت موروثي در آمد . خليفه هم به اصطلاح با قبول حكومت طلحه به صورت دست نشانده ، وابستگي آن را به خلافت بغداد اعاده و تامين كرد .