آذر نرسی یکی از پسران هرمزد دوم از زن اول او بود که پس از او به قدرت رسید . لیک مقارن همان ایام ، شورش و جنگ داخلی درگرفت ، بزرگان که از حکومت وی ناراضی بودند ، پس از چند ماه او را از سلطنت خلع کرده یکی از برادرانش را کور کرده ، برادر دیگرش را که اونیز هرمزد نام داشت به زندان افکندند . اما هرمزد بعدها فرارکرده و به روم پناه برد .

هرمزد دوم پسر نرسی بود که پس از وی به قدرت رسید . هرمزد پیش از رسیدن به قدرت بسیار ستمگر و تند خو بود ، لیک پس از رسیدن به قدرت بسیار دادگر و نیکخواه شد ، و مستوفی می نویسد : وی نخستین پادشاهی بود که به نفس خود در دیوان مظالم بنشست و دادگری کرد . هرمزد دوم با شاهدخت کوشانی ازدواج کرد . هرمزد دوم سپاهی به شام فرستاد و از غّان – بزرگ غّسانیان – خراج خواست . غسان که چنین دید ، از روم یاری خواست . لیک پیش از آنکه سپاه روم به شام آید ، غسان کشته شد . چگونگی آن دانسته نیست . سپس 4000 تن از اعراب گرد آمدند و به مرزهای ایران تاختند . روزی هرمزد دوم به قصد شکار به همراه 50 غلام خود ، بیرون شده بود که اعراب مزبور بر وی تاختند و او را زخمی ساختند . هرمزد زخمی بازگشت لیک در پایان همان روز در اثر آن زخم درگذشت . مدت حکومت هرمزد دوم حدود 7 سال از سال 302 تا 309 میلادی بود .

شاپور اول (241-272) تمام قدرت و كارداني پدر خويش را به ارث برده بود. سنگنبشته‌ها او را مردي با وجنات زيبا و نجيب وصف مي‌كند؛ اما اين بدون شك تهنيتي است رسمي. تربيتي عالي داشت و به دانش سفير يونان، چنان مسحور شده بود كه به اين فكر افتاد كه از سلطنت استعفا كند و فيلسوف شود. برخلاف شاپور دوم، به تمام اديان آزادي كامل داد، به ماني اجازه داد تا در دربارش موعظه كند، و اعلام كرد كه «مغان، مانويان، يهوديان، مسيحيان، و ارباب ساير مذاهب در امپراطوري او از هر ايذايي مصون باشند.» با ادامۀ ويراستن اوستا، كه در دوران اردشير آغاز شده بود، موبدان را تحريض كرد كه آثار فلسفۀ مابعدالطبيعي، نجوم، و طب را، كه غالباً از هند و يونان گرفته شده بود، در اين كتاب مقدس ايراني بگنجانند. در حمايت از هنر گشاده دست بود. در فرماندهي نظامي به عظمت شاپور دوم يا دو خسرو نمي‌رسيد، اما در سلسلۀ طولاني ساسانيان بهترين مدير بود. پايتخت جديدي در شهر شاپور ساخت كه ويرانه‌هاي آن هنوز نام او را بر خود دارند، و در شوشتر، در ساحل رود كارون، يكي از ساختمانهاي بزرگ مهندسي كهن را برپا داشت. اين ساختمان عبارت بود از سدي با قطعات سنگ خارا كه پلي به طول 520 متر و عرض 6 متر تشكيل مي‌داد؛ براي ساختن اين سد، مسير رود موقتاً عوض شد،‌ بستر آن سنگفرش گرديد، و دريچه‌هايي در سد ايجاد شد تا جريان آب را منظم سازد. بنابر روايات، ‌شاپور براي طرح كردن و ساختن اين سد، كه تا قرن حاضر همچنان داير بود، از مهندسان و اسيران رومي استفاده كرد. شاپور با آنكه قلباً مايل به جنگ نبود، ناچار به آن دست ميزد، به سوريه حمله كرد، به انطاكيه رسيد، از ارتش روم شكست خورد، و قرارداد صلحي با روميان منعقد ساخت (244) كه به موجب آن تمام سرزمينهايي را كه سابقاً از روميان گرفته بود به آنان بازگرداند. چون از همكاري ارمنستان با روميان خشمگين بود، به آن كشور وارد شد وسلسله‌اي طرفدار ايران در آنجا مستقر ساخت. (252). پس از آنكه جناح راستش بدين گونه حفظ شد، جنگ با روم را از سر گرفت. امپراطور والريانوس را شكست داد و دستگير كرد (260)، انطاكيه را غارت كرد، و هزاران اسير گرفت تا در ايران به كار اجباري گمارد. اودناتوس، فرماندار پالمورا، با روم همدست شد و شاپور را مجبور كرد تا بار ديگر فرات را مرز ايران و روم بشناسد .

غالب پژوهشگران  نرسی را پسر شاپور اول دانسته اند ، لیک بسیاری دیگر او را پسر بهرام دوم دانسته اند . در آن هنگام که بهرام سوم حکومت را در دست داشت ، نرسی به کمک چمع زیادی از بزرگان و حکمرانان ، دست به شورش زد و در این کار تا جایی پیش رفت که دست به ضرب سکه زد ، ضرب اینگونه سکه ها دعوت مستقیم به ستیز بود . بعد از آن نرسی به قصد تصرف حکومت لشکر کشید و تیسفون را به تسخیر درآورد . ظاهرا" در آن زمان بهرام سوم در سیستان بوده و نتوانسته خود را به موقع به تیسفون برساند ، به هر حال سرنوشت بهرام سوم در خلال این رویدادهادانسته نیست . در كتبيه پايكولي1 ( Paikuli در سر راه گنجك به تيسفون در كردستان عراق واقع شده است ) كه نرسي به مناسبت يادبود غلبه اش بر بهرام سوم ،‌] در زماني كه قصد عزيمت به سوي پايتخت (تيسفون ) را از ارمنستان داشت‌،بزرگان ايران در اين محل به او ملحق شدند و او را به رسميت شناختند [ برپا داشته ، شرحي از وقايع پيروزي خود را بر بهرام سوم آورده است. در سكه هاي سيمين منسوب به بهرام سوم چهره شاه با تاج ويژه خودش رو به راست نقش شده است و در حاشيه سكه با نوشتار پهلوي چنين نوشته شده است: Mazduyasn bagi Varahran malkan.
روي ديگر سكه هاي سيمين اين شاه ،‌در كنار نماد تاج گذاري (آتشدان و دو پيكره ) ،‌در يك سو واژه نورا Nura و در سوي ديگر خلاصه اي از نام شاه به صورت Varah و يا Varahran و ... نوشته شده است. نكته اي كه بايد در اينجا به آن اشاره كرد اين است كه تشابه ظاهري در نوشتار نام «‌ورهران »‌و نام « نرسي » باعث اين شده است كه برخي از محققين سكه هاي بهرام سوم را به نرسي نسبت بدهند.
خانم دكتر ملك زاده بياني با معرفي مدالي از بهرام سوم،‌در مجله بررسي هاي تاريخي،‌شماره يك از سال پنجم،‌تا حدودي تصوير و تاج زيباي اين شاه ساساني را نمايان ساخت.در حاشيه اين مدال بيضوي شكل كه گوشه راست آن شكسته است با نوشتار پهلوي چنين آمده است: « زي و (يحيو ) مزديسن بغي ورهران ملكا... انيران » ، به معني :
« زنده باد مزدا پرست خدايگان بهرام شاه ... غير ايران ».بعد از شكست بهرام سوم از نرسي و فرار او از پايتخت در سال 293 ميلادي بنا به نظر كريستين سن ،‌ممكن است بهرام در بعضي از قسمت هاي شرقي ايران به شاهي باقي مانده باشد.2اينك سكه اي مسين از بهرام سوم را كه به احتمال بعد از خلع شدن از سلطنت در سرزمين‌هاي شرقي ضرب كرده است 3 را معرفي نموده و علت ضرب آن را نيز بررسي مي نماييم. تصوير شاه روي سكه مانند ساير سكه هاي ساساني رو به راست نقش شده است و تاج شاه اگر چه به عينه همانند تاج موجود بر سكه هاي سيمين ومدال منسوب به بهرام سوم نيست ، ولي شباهت زيادي با آن دارد. موهاي جمع شده شاه ، تاج با خطوط عمودي و ريش كوتاه در اين سكه‌، همانند مدال و سكه هاي سيمين منسوب به بهرام سوم است
نرسی کوشید تا از نفوذ روحانیت کمک کند و با کرتیر نیز مخالفت می ورزید . در زمان نرسی دیوکله سین – امپراطور روم – در سال 296 میلادی به ارمنستان حمله کرد ، فرمانده سپاه وی گالریوس – سردار روم در دانوب – بود . اما در جنگ حّران ، رومیان کاملا" شکست خورده و تار و مار شدند و تنها گروهی از فراریان از جمله گالریوس و تیرداد – پسر خسرو ، پادشاه ارمنستان – خود را به فرات انداخته و جان به در بردند ، اما در جنگ بعد روم فاتح شد و زن نرسی – ارسان ، ملکه ایران - نیز به اسارت روم درآمد ، و نرسی تن به معاهده ای داد که طبق آن ایران از ارمنستان کوچک و و مجموعه ایالات واقع در مشرق دجله محروم گردید . در هیچ زمانی دولت روم چنین امتیازاتی از دولت ایران نگرفته بود  . نرسی بعد از این صلح ننگین دیگر نتوانست پادشاهی کند و چندی بعد نیز در غم و اندوه درگذشت . مدت حکومت نرسی حدود 9 سال از 293 تا 302 میلادی بود . 

بهرام سوم يا سكان شاه كه در زمان ولايت عهدي ،‌حكومت سيستان يا سكستان را در دست داشت ، بعد از مرگ بهرام دوم تنها توانست در مدت زمان كوتاهي (چهار ماه ) بر مسند قدرت شاهنشاهي ايران تكيه زند . فردوسي در خصوص مدت پادشاهي او از نسخه خطي موزه ايران باستان چنين آورده است: چو شد پادشاهيش بر چهار ماه بر او زار بگريست تخت وكلاه آنچه از پژوهش متن تاريخ بر مي آيد اين است كه يكي از شخصيت هاي مهم تاريخي در اوايل سلطنت شاهان ساساني ،‌موبد موبدان « كرتير » بوده است. قدرت كرتير در امور مذهبي و ساير امور مملكتي در طي مدت سلطنت هفت تن از پادشاهان ساساني رو به افزايش نهاد و بيشترين قدرت و اعمال نفوذ وي در امور مملكتي در زمان بهرام اول و دوم بوده است. بعد از مرگ شاپور اول ، دومين شاه ساساني‌، پسر وي هرمز اول قدرت را در دست گرفت و پس از آن برادر وي بهرام اول بر اريكه شاهي تكيه زد. با اعمال نفوذ كرتير بعد از بهرام اول پسر نوجوانش بهرام دوم شاه شد و نرسي پسر ديگر شاپور اول از سلطنت باز ماند. علل تاريخي اين مسئله مربوط به گرايش مذهبي نرسي بود و كرتير با به سلطنت رساندن بهرام دوم و حمايت از او مانع از اين انحراف گرديد و در عوض بر قدرت خويش افزود. با مرگ بهرام دوم و به سلطنت رسيدن بهرام سوم، نرسي كه در اين زمان در ارمنستان به سر مي برد، داعيه سلطنت كرد و با ضرب سكه به نام خود عملا علم طغيان و مخالفت برافراشت و در نتيجه جنگي كه بين آنان در گرفت،‌نرسي قدرت را به دست گرفت.
چو برگشت بهرام را روز بخت به نرسي سپرد آن زمان تاج و تخت
نكته اي كه بايد در اينجا به آن اشاره كرد اين است كه تشابه ظاهري در نوشتار نام «‌ورهران »‌و نام « نرسي » باعث اين شده است كه برخي از محققين سكه هاي بهرام سوم را به نرسي نسبت بدهند.
خانم دكتر ملك زاده بياني با معرفي مدالي از بهرام سوم،‌در مجله بررسي هاي تاريخي،‌شماره يك از سال پنجم،‌تا حدودي تصوير و تاج زيباي اين شاه ساساني را نمايان ساخت.در حاشيه اين مدال بيضوي شكل كه گوشه راست آن شكسته است با نوشتار پهلوي چنين آمده است: « زي و (يحيو ) مزديسن بغي ورهران ملكا... انيران » ، به معني :
« زنده باد مزدا پرست خدايگان بهرام شاه ... غير ايران ».بعد از شكست بهرام سوم از نرسي و فرار او از پايتخت در سال 293 ميلادي بنا به نظر كريستين سن ،‌ممكن است بهرام در بعضي از قسمت هاي شرقي ايران به شاهي باقي مانده باشد.2اينك سكه اي مسين از بهرام سوم را كه به احتمال بعد از خلع شدن از سلطنت در سرزمين‌هاي شرقي ضرب كرده است را معرفي نموده و علت ضرب آن را نيز بررسي مي نماييم. تصوير شاه روي سكه مانند ساير سكه هاي ساساني رو به راست نقش شده است و تاج شاه اگر چه به عينه همانند تاج موجود بر سكه هاي سيمين ومدال منسوب به بهرام سوم نيست ، ولي شباهت زيادي با آن دارد. موهاي جمع شده شاه ، تاج با خطوط عمودي و ريش كوتاه در اين سكه‌، همانند مدال و سكه هاي سيمين منسوب به بهرام سوم است. آنچه بيشتر از همه مهم به نظر مي رسد، نقش نقر شده بر پشت اين سكه و علت اين امر است. در پشت اين سكه نقش پيكره مردي سوار بر اسب را مي بينيم كه رو به راست ايستاده و حلقه اي را در دست راست خود گرفته است. اين نقش همانند نگاره ‌هاي تاج بخشي به جا مانده از دوره ساسانيان بوده كه در آن مظهر اهورا مزدا و يا در واقع موبد موبدان سوار بر اسب و يا پياده حلقه قدرت را به شاه تفويض مي نموده است. در اين سكه نقش پيكره اسب همانند پيكره هاي تاج بخشي بهرام دوم،‌اردشير اول و ... طراحي شده است. بر سمت راست سكه ،در پشت پيكره اسب با خط پهلوي خلاصه اي از نام بهرام به صورت (وره ران ) نقر گرديده است. به هر حال اگر قرايت نوشتار بر پشت اين سكه را خلاصه اي از نام ورهران بدانيم و تشابه ظاهري نقش چهره شاه را در اين سكه و سكه هاي سيمين و مدال منسوب به بهرام سوم را در نظر بگيريم ، نتيجه حاصله اين خواهد بود كه بهرام سوم در دوره اي كه از سلطنت كنار گذاشته شده بود نيز در بخش هايي از ايران به ضرب سكه پرداخته است. از جمله نقوشي كه بر پشت سكه به نظر مي رسد، در قسمت ربع اول پشت سكه نقش قيچي مانندي كه نماد دادوري كرتير بوده را مي توان متصور شد. علت اصلي ضرب چنين سكه اي تنها اين مي تواند باشد كه بهرام سوم از سكه به عنوان يك برگه تبليغي اعتراضي استفاده كرده و در اين گير و دار با به تصوير در آوردن نقش موبد موبدان ( كه در آن زمان كرتير بوده است) با حلقه قدرت‌،خويشتن را برگزيده ايزدان و شايسته سلطنت دانسته است و به عبارتي ديگر خواسته تا حقانيت خويش را بر جانشيني بهرام دوم در برابر نرسي ثابت نمايد. روي و پشت سكه در جاهاي مخلتف نوشتار ضعيفي به چشم مي خورد كه قابل خواندن نيست .اميد است با به دست آمدن نمونه هايي بهتر از اين نوع مسكوكات، نقاط مبهم اين موضوع نيز روشن گردد. مدت حکومت بهرام سوم حدود 4 ماه در سال 293 بود .

بهرام دوم پسر بهرام اول بود که پس از او به قدرت رسید . وی پیش از رسیدن به قدرت در زمان شاهی پدرش ، فرمانروای سیستان بود و لقب سکانشاه داشت . در زمان بهرام دوم کرتیر – موبدان موبد – به مقام والایی دست یافت و توانست ضربات قاطعی به پیروان مذاهب دیگر وارد آورد ، و دین زرتشت را استحکام فراوان ببخشد . به کرتیر اجازه داده شد تا درباره خدمات خود کتیبه هایی در جایی که پیشتر ، تنها جایگاه کتیبه ها و نقشهای شاهی بود ، پدید آورد . در زمان بهرام دوم کاروس امپراطور روم به ایران لشکر کشید ، و وقتی بهرام فرستادگانی را برای مذاکره درباره صلح به نزد او فرستاد. فرستادگان با پیرمردی روبرو شدند که بر روی زمین نشسته بود و غذایی مرکب از گوشت خوک نمک سود و خشک شده و چند دانه نخود سفت می خورد . و این همان کاروس بود که فقط به جبه ارغوانی که بر تن داشت شناخته می شد ، که امپراطور است . کاروس بدون اینکه فرصتی برای تعارفات معمول باقی بگذارد ، کلاه خود را از سر بی موی خویش برداشت و قسم خورد که اگر شاه ایران سر تعظیم فرود نیاورد ، ایران را چنان عاری از درخت و آبادی خواهد کرد که سر او عاری از مو است . او به قول خود عمل کرد و در همه جا مقاومت ایرانیان را در هم شکست ، تا به تیسفون رسید . اما رعد و برق شدیدی در گرفت و امپراطور را در خیمه اش مرده یافتند . او ظاهرا" گرفتار برق زدگی شده بود . سرباز رومی مرگ او را نشانه خشم خدایان دانستند و عقب نشستند و ایران زمین با این معجزه شگفت انگیز از شر سردار جاه طلبی چون کاروس نجات یافت . صاحب مجمع التواریخ و القصص درباره علت مرگ بهرام دوم می نویسد : پادشاهی شکار دوست بود و هم اندر شکار گاه و از آشفتن باد ، چوب سرا پرده بر سرش افتاد و بمرد . البته ممکن است نقش بزرگان مخالف در سستی چوبهای سراپرده اندک نبوده باشد . مدت شاهی بهرام دوم حدود 17 سال از سال 276 میلادی تا 293 میلادی بود .

بهرام اول پسر شاپور اول و برادر هرمزد اول بوده است ، اما فردوسی او را پسر هرمزد اول دانسته . بهرام اول در زمان شاهی پدرش – شاپور – تا سال 262 میلادی ، حکوت گیلان و سرزمینهای کرانه دریای خزر را بر عهده داشت و عنوانش گیلانشاه بود . پس از سال 262 نیز شاه کرمان بود . پس از مرگ هرمزد اول ، بهرام اول و برادرش نرسی برسر رسیدن به حکومت به منازعه برخاستند . شاید این کرتیر بود که با نظر مساعد خود نسبت به بهرام اول ، اسباب رسیدن او را به قدرت  فراهم آورد و به همین دلیل کرتیر در زمان بهرام اول به مقامی بس بزرگ یعنی موبدان موبد دست یافت ، و در همین راستا بود که مانی و پیروانش در این زمان نابود گشتند . گویند بهرام اول با حیله مانی و پیروانش را به نزد خود خواند ، تا همه یارانش را بشناخت ، آنگاه دستور داد تا او را کشتند و پوست از تنش جدا کردند ، درون پوست را پر از کاه کردند و به یکی از دروازه های جندیشاپور بی آویختند ، نیز بهرام 12 هزار نفر از پیروان مانی را بکشت . بهرام در سال 276 میلادی درگذشت مدت حکومت او 3 سال از سال 274 تا سال 276 میلادی بود .

نام کامل هرمزد ، هرمزد اردشیر بوده . وی پسر شاپور اول بود که در سال 273 میلادی پس از درگذشت پدرش ، جانشین وی گشت . روایت می کنند در آن هنگام که اردشیر پاپکان بر مهرک نوشزاد غالب آمد و او را به همراه دودمانش کشت ، تنها یک دختر از او توانست جان سالم به در ببرد . وی به طور ناشناس فرار کرده ، به روستایی رفت و در نزد دهقانی بزرگ شد . روزی شاپور جوان به هنگام شکار ، بر سر راه به آن روستا رسیدند و در باغی که دختر مهرک به طور ناشناس در آن زندگی می کرد فرود آمدند . ، دختر مهرک که چنین دید خواست با دلو از چاه آب بکشد ، از آنجا که دلو بسیار سنگین بود ، شاپور به نوکرش دستور داد اینکار را انجام دهد ، اما نوکر موفق نشد و خود شاپور نیز این کار را به سختی انجام داد ، لیک دریافت که چنین نیرو و هنری فقط در افراد نژاد اصیل وجود دارد . شاپور پس از آگاه شدن از نام اصالت دختر پنهانی بدون آگاهی پدر با او ازدواج کرد و از او صاحب پسری شد که هرمزد اول بود . هرمزد به هنگام شاهی پدرش حاکم ارمنستان بود و لقب بزرگ ارمنستان شاه را داشت ، در کارنامه اردشیر پاپکان آمده که چون هرمزد به شاهی رسید ، توانست به ایران وحدتت ببخشد و از روم و هند باج و خراج گرفت و قیصر روم و فرمانروای کابل و شاه هند و خاقان ترک و دیگر شاهان برای درود به درگاه او آمدند . در زمان هرمزد کرتیر روحانی معروف و مقتدر ساسانی جایگاه ویژه ای یافت ، و گامهای اساسی در جهت کمک به رسمی کردن آیین زرتشت در کشور برداشت . هرمزد اول در هنگام درگذشت ، در حدود 40 ساله بوده است ، لیک از چگونگی درگذشت او آگاهی ای در دست نیست ، مدت حکومت او یکسال یعنی از سال 273 تا 274 میلادی بود .

 بنابر روايات ايراني، ساسان، موبدي در تخت جمشيد بود؛ پسرش بابك امير كوچكي در خور بود؛ بابك، گوچيهر فرمانرواي فارس را كشت، خود را شاه آن سامان ساخت، و قدرت خويش را به موجب وصيت به پسر خود شاپور واگذاشت؛ شاپور بر اثر سانحه‌اي مرد و برادرش اردشير جانشين وي شد. اردوان پنجم، آخرين پادشاه پارت يا اشكاني ايران، از شناسايي اين سلسلۀ جديد محلي ابا كرد، اردشير اردوان را در جنگ كشت (224) و خود شاهنشاه شد (226). وي حكومت سست ملوك الطوايفي اشكانيان را با يك حكومت سلطنتي پر قدرت، كه از طريق يك تشكيلات اداري متمركز اما رو به گسترش امور را مي‌گذراند، جايگزين كرد؛ حمايت روحانيان را با بازگرداندن دين زردشت و سلسله مراتب آن جلب كرد؛ و با اعلام اينكه نفوذ هلنيستي را در ايران برخواهد انداخت و انتقام داريوش سوم را از جانشيان اسكندر خواهد گرفت و تمام سرزمينهاي شاهان هخامنشي را باز خواهد ستاند، غرور مردم را برانگيخت. او تقريباً به تمام وعده‌هاي خود وفا كرد. نبردهاي سريعش حدود ايران را در شمال خاوري تا جيحون و در باختر تا فرات بسط داد. به هنگام مرگ (241)، تاج را بر سر پسر خود شاپور نهاد و به او سفارش كرد كه يونانيان و روميان را به دريا بريزد .

بلاش پنجم ( اشک بیست و هشتم ) و اردوان پنجم ( اشک بیست و نهم ) هر دو پسران بلاش چهارم بودند ، که پس از درگذشت او مدعی سلطنت شدند . چنین به نظر میرسد که اردوان پنجم در مغرب ایران حکومت کرده و برادرش – بلاش پنجم – به طور همزمان در در نواحی شرقی ایران به سلطنت پرداخته است . از سرانجام بلاش پنجم اطلاع دقیقی در دست نیست و اما اردوان پنجم با قیام اردشیر پاپکان مواجه گشت و در جنگی که با او در دشت هرمزدگان رخ داد ، کشته شد . و بدینگونه سلسه اشکانی منقرض گشتو  جای خود را به سلسه ساسانی داد ، مدت حکومت اردوان پنجم بطور همزمان با برادرش حدود 16 سال یعنی از سال 208 تا 224 میلادی بوده است . 

بلاش چهارم به ظن قریب به بقبن ، پسر بلاش سوم بود ، اما برخی او را پسر فردی به نام سنتروک دانسته اند .
در زمان بلاش چهارم میان سه تن از سرداران رومی بر سر امپراطوری منازعه درگرفت و هر یک از ایشان خود را امپراطور خواندند ، یکی از آنان تیگر نام داشت که در سوریه به سر می برد و چون خود را امپراطور خواند ، بلاش چهارم و شاهان دست نشانده دولت اشکانی ، سغیرانی را جهت تبریک به نزد او فرستادند . اما تیگر در جنگ با سور سردار دیگر رومی که داعیه امپراطوری داشت شکست خورد . و سور نیز به بابل و تیسفون سلوکیه تاخت و همه جا را غارت کرده و بلاش چهارم را نیز شکست داد و حدود 100 هزار زن و کودک را به اسارت درآورد . بلاش چهارم در سال 209 میلادی درگذشت و حدود 17 سال حکومت کرد . 

بلاش سوم را با اندکی تردید ، پسر بلاش دوم دانسته اند که پس از او به قدرت رسید . بلاش سوم که بر خلاف پدرش روحیه آرامش طلبی نداشت ، تصمیم گرفت به جنگ روم برود و دست به تدارکاتی زد ، آنتونیوس قیصر روم به محض آگاه شدن از موضوع ، نامه ای به بلاش سوم نوشت و توصیه کرد که بی جهت خود را گرفتار کارهایی نکند که نتایجش معلوم نیست و ممکن است برای او ایجاد خسارت و ضرر نماید . بلاش نیز این توصیه را پذیرفت و جنگ با روم را به زمان دیگری موکول کرد . اما در سال 161 میلادی و پس از درگذشت آنتونیوس و روی کار آمدن مارکوس اورلیوس ، بلاش سوم به ارمنستان تاخت و پادشاه تحت الحمایه روم را از آنجا بیرون راند و بعد از آن نیز باشکست سپاهیان رومی سوریه را نیز فتح کرد ، اما کاسّیوس – سردار رومی – به جنگ بلاش امده و او را شکست داد و پس از تسخیر سلوکیه آنجا را به آتش کشید . آرتکساتا – پایتخت ارمنستان - را نیز ویران کرد و پادشاه سابق آنرا دوباره به قدرت رسانید . آنگاه کاسیوس تیسفون – پایتخت اشکانی – را تسخیر کرد و کاخ بلاش سوم را با خاک یکسان نمود و شهر را غارت نمود . اما در آخر رومیان به دلیل طاعون بسیار سختی که تعداد زیادی رومی را نیز هلاک کرد مجبور به عقب نشینی شدند . اما به هر حال نواحی غربی بین النهرین ، از فرات تا رود خابور از دولت اشکانی جدا شد و به تصرف دولت روم درآمد . بلاش سوم در سال 191 میلادی در سنین پیری درگذشت . مدت حکومت او حدود 43 سال بود .

نسبت بلاش دوم دانسته نیست . وی در حدود 2 سال آخر حکومت خسرو ادعای سلطنت کرد . سلطنت وی به جز یک مورد در آرامش گذشت و چنین به نظر می رسد که مدعی خاصی نداشته است . روم نیز در آن زمان ترجیح می داد تا به جای جنگهای پر هزینه و دشوار ، از طریق همسایگان به نزاع با یکدیگر ، نیات خود را عملی سازد . مدت حکومت بلاش دوم 18 سال از سال 130 تا سال 148 میلادی بود .

بلاش اول پسر ونن دوم از زنی غیر عقدی بود که پس از وی به قدرت رسید . وی دو برادر به نامهای تیرداد و پاکرو داشت که پاکرو را حاکم پارت کرد و سپس خواست تا ارمنستان را برای تیرداد تصرف کند . ارمنستان در ابتدا سر تسلیم فرو آورد ، اما چندی بعد به دلیل شیوع بیماری واگیردار مهلکی بلاش مجبور به عقب نشینی شد . در جنگهای زیادی که در زمان بلاش بین ایران و روم بر سر ارمنستان در گرفت عاقبت دولتین توافق کردند که تیرداد – برادر بلاش شاه ارمنستان باشد اما تاج خود را از قیصر روم بگیرد . پس در سال 66 میلادی تیرداد به همراه خانواده اش به همراه 3000 تن از نجبا برای دریافت تاج از قیصر به ایتالیا رفت . تیرداد برطبق مراسم رومی می بایست بدون شمشیر به حضور قیصر حاضر شود . اما چون تیرداد راضی به اینکار نشد . قرار شد که با شمشیر برود اما تیغه شمشیر به غلاف آن میخکوب گردد . بدینگونه تیرداد تاج خود را از نرون گرفت و بازگشت . در سال 75 آلانها با ایبریها متحد گشته و دو برادر بلاش را شکست دادند ، بلاش از روم تقاضای کمک کرد اما هیچ کمکی از جانب روم نشد و اندکی بعد بلاش به مرگ طبیعی درگذشت . بلاش اول برخلاف برادران و پدرانش به کشتار خاندان خود نپرداخت ، و بر عکس برادران خود را با کوشش بسیار حاکم نواحی مختلف ساخت . وی همچنین به دین زرتشت پایبند بود و امر به جمع آوری اوستا – که در زمان حمله اسکندر از میان رفته بود – داد . برای اولین بار در زمان اوست که نقش آتشکده و موبد بر روی سکه ها دیده می شود . مدت حکومت بلاش اول مدت 27 سال اط سال 51 تا 78 میلادی بود .

خسرو برادر پاکور بود ، اگرچه پاکور دو پسر داشت اما مجلس مهستان رای به جانشینی خسرو داد . بار دیگر پس از 50 سال جنگ میان ایران و روم در گرفت ، و تراژان قیصر روم توانست با حیله و قدرت ارمنستان و بین النهرین را از چنگ ایرانیان خارج کند . خسرو به شیوه جنگ پارتی رو به گریز نهاد تا بتواند ارتش روم را به دنبال خود به قلب خاک ایران بکشاند و رومیها هم در راه تا خلیج فارس دست به غارت و چپاول و کشتار زدند .  اما تراژان در این میانه درگذشت و خسرو  با حمایت مردم که از رومیها به ستوه آمده بودند ، موفق شد تمامی بین النهرین علیا و خسرون را به تصرف خود درآورد و  پارثاماسپات - شاهزاده اشکانی - با تایید آدریان-  قیصر جدید روم - به حکومت ارمنستان رسید . آدریان چندی بعد با خسرو در مرز ایران روم ملاقات کرده و دختر خسرو را که در زمان تراژان به همراه تخت زرین به چنگ رومیها افتاده بود ، به او بازگردانید و وعده داد که تخت زرین را نیز به زودی پس دهد . خسرو اندکی پس از آزادی دخترش و دیدن او در گذشت . مدت حکومتش 22 سال از سال 108 تا سال 130 میلادی بوده است .

از آنجا که گودرز به کشتار همه برادران و اقوامش پرداخته بود ، چنین به نظر می رسد که ونن دوم نسبت بسیار دوری با گودرز داشته است . گوتشمید او را برادر اردوان سوم دانسته است . به هر حال نجبا پس از گودرز ، نجبا ونن را که والی ماد بود به سلطنت فرا خواندند . واقعه مهمی از سلطنت وی ذکر نشده و حتی مدت حکومت او دانسته نیست . احتمالا" حدود 2 سال بوده است . برخی معتقدند که وی در زمان حکومت خود بلاش را در امور مملکتی ، شریک خود ساخته بود .

گودرز پسر اردوان سوم بود که بعد از برادرش وردان به قدرت رسید ، اردوان سوم مدت چند روز پس از پدرش به تخت سلطنت رسید اما به سبب قساوتی که به خرج داد توسط مجلس مهستان از حکومت خلع شد ، سپس دوبار در زمان حکومت برادرش به او شورید که هر دو بار سرکوب شد . چون مجددا" به قدرت رسید ، هنوز شقاوتش با او بود و دست به کشتار در خاندانش زد و ابتدا برادرانش را بکشت ، اطفال و زنان باردار را نیز بکشت ، بزرگان نیز از او ناراضی گشته و سفیری را به روم فرستادند تا مهرداد – پسر وُنُون نوه فرهاد چهارم – را که در روم به سر می برد به ایران بفرستند  تا به تخت سلطنت بنشیند ، اما در جنگی که میان مهرداد و گودرز در گرفت مهرداد دستگیر شد ، و گودرز نیز برای اینکه دیگر مهرداد نتواند مدعی سلطنت باشد گوشهای او را برید و به مناسبت این پیروزی دستور داد تا نقش او را که بر مهرداد پیروز گشته بر کتیبه ای در کوه بیستون ثبت سازند . . بنا به دو روایت گودرز در اثر بیماری و یا در اثر یک توطئه مرد . مدت حکومت گودرز 5 سال از سال 46 تا 51 میلادی بوده است .
در جهت شرقي نقش برجسته ميتريدات دوم  در بیستون بر روي همان صخره تصویر گودرز  ( 46-51 م ) کتيبه و نقش کنده کاري شده است  . در اين نقش پيروزي گودرز  بر رقيبش مهرداد نشان داده شده است .اين نقش دو سوار مسلح به نيزه را نشان مي دهد درحالي که يکي ديگري را به زمين مي افکند . در بالاي سر گودرز فرشته اي در حال پرواز است . در دست فرشته حلقه گل پيروزي ديده مي شود غير از فرشته بالدار پيروزي که بر سر شاه پيروزمند تاج گل مي نهد و منشاء يوناني دارد . نقشهاي ديگر اين نقش برجسته کاملاً ايراني است . در پشت سر گودرز نقش يکي از نزديکانش ديده مي شود . کتيبه اي به خط يوناني قديم نام اين دو پادشاه را در برداشته است . عبارات کتيبه به نوشته ويليام جکسن چنين بوده :
« مهرداد پارسي .... گودرز شاه شاهان ، پسر گيو »
اما امروز تمامي کتيبه جز نام گودرز که هنوز هم به آشکارا خوانده مي شود محو شده است .  نقش برجسته ذکر شده  اثر ارزنده و معدودی است که از دوره اشکانيان در ايران شناخته شده است . 

ونن اول پسر ارشد فرهاد چهارم بود که در زمان او به همراه 3 تن از برادرانش از سوی پدر به روم فرستاده شده بود . پس از آنکه نجبا در طی شورشی ارد دوم را به قتل رسانیدند . مجلس مهستان رای داد که کسی را به نزد قیصر روم فرستاده و ونن را که پسر بزرگتر فرهاد چهارم بود به ایران بخواهند تا به سلطنت بنشیند . اگوست قیصر روم نیز این مسئله را با خشنودی پذیرفت . وُنُن به ایران آمد اما از آنجا که در روم تربیت یافته بود ، ملایمت و حسن خلق بسیار داشت . به شکار ، تجمل و سواری علاقه چندانی نداشت و در کوچه ها ساده و بی پیرایه حرکت می کرد ، بدین ترتیب چون رفتار وُنُن با آداب دربار اشکانی همخوانی نداشت ، بزرگان به تدریج برآشفتند و او را لایق سلطنت ندانستند و اعلام کردند که چون او تحت الحمایه قیصر روم بوده ، پس در سیاست نیز مطابق میل او رفتار خواهد کرد .
سرانجام بزرگان فردی به نام اردوان را به سلطنت دعوت کردند ، اما در جنگی که بین اردوان و ونن روی داد چون مردم قلبا" با ونن بودند ، اردوان شکست خورد اما در جنگ دوم پیروز شد و ونن به سلوکیه گریخت ، در انتها با توافقی که بین پادشاه روم و اردوان صورت گرفت ، ژرمانیکوس قیصر روم ، ونن را به سوی کلیکیه فرستاد و و ی در آنجا کشته شد . مدت حکومت ونن11 سال از سال 8 تا 17 میلادی بوده است .

ارد دوم فردی از دودمان سلطنتی اشکانی بود . اما نسب او به طور دقیق دانسته نیست . وی از ترس فرهادک به گوشه ای پناه برده و به طور گمنام می زیست و هیچ انتظار نداشت که روزی او را به سلطنت بخواهند . اما شورشیانی که فرهادک را کشتند ، او را به قدرت رسانیدند . اگر چه او با چنین شرایطی که به قدرت رسیده بود می بایست رفتاری خوب از خود نشان دهد . لیک همین که به تخت نشست . بنای سختگیری و ظلم و ستم را گذاشت . به نحوی که مردم از او متنفر شده و او را به هنگام جشن و یا شکار کشتند . مدت حکومت ارد دوم 4 سال یعنی از 4 تا 8 میلادی بوده است .

فرهاد چهارم پسر ارد اول بود ، که از سوی پدر به جانشینی انتخاب شد . و خود ارد از سلطنت کناره گرفت . مادر او رامشگری یونانی بود . . فرهاد چهارم در نخستین اقدام خود پس از ریسدن به قدرت ، دست به کشتار بزرگی در دودمانش زد ، روایت شده که همه برادرانش را بکشت و سپس به خیال نابودی پدر افتاد . ارد به بیماری استسقا دچار بود و از اینرو فرهاد در دوایی که هر روز پزشکان برای ارد می بردند مقداری زهر می ریخت ، ولی اتفاقا" زهر در مزاج ارد موثر افتاد و به جای قتلش باعث بهبودش گردید . ، فرهاد که اوضاع را چنین دید جمعی را واداشت تا ارد را خفه کنند. فرهاد چهارم این کشتار را متوجه بزرگان نیز کرد و عده زیادی از آنان را نیز بکشت . در این میان آنتونیوس سردار روم تصمیم گرفت تا از نارضایتی ایرانیان از فرهاد چهارم استفاده کرده و به ایران حمله کند ، اما در انتها با 24 هزار کشته مجبور به عقب نشینی گردید . فرهاد چهارم تنوانست پس از آن ارمنستان را نیز مجددا" تسخیر و پادشاه آنجا یعنی آرتاوازدسرا مغلوب نماید . بعد از آن چون فرهاد چهارم خود را در جبهه جنگ با روم پیروز دید ، مغرور گشته و ستم و بیداد را پیش گرفت . لیک مردم به رهبری تیرداد در سال 33 قبل از میلاد بر او شوریدند . فرهاد چهارم مجبور به فرار از ایران شد و به روایتی تمام زنانش را کشت تا به دست دشمن نیفتاند . از این سوی نیز تیرداد به تخت سلطنت نشست . اما فرهاد به یاری سکاها مجددا" به ایران بازگشت و مجددا" بر تخت سلطنت نشست . تیرداد نیز پسر کوچک فرهاد چهارم را برداشته به نزد اکتاویوس قیصر روم که در آن زمان در سوریه به سر می برد رفت . در انتها در سال 20 قبل از میلاد ، فرهاد چهارم پذیرفت پرچمها و اسرای رومی را که در جنگ حرّان به چنگ ایرانیان افتاده بود با پسرش معاوضه نماید و این کار باعث شور و شعف بسیار در روم گشت . از آن سوی اکتاویوس به منظور حفظ روابط دوستانه با ایران کنیزی ایتالیایی به نام موزا را به عنوان هدیه برای فرهاد چهارم فرستاد . فرهاد بعدها از موزا صاحب پسری به نام فرهادک شد . فرهاد نیز چهار پسر خود را به روم فرستاد تا مقیم روم باشند ، و بدلیل این حسن تدبیر ، جنگ میان ایران و روم به مدت 100 سال متوقف گشت ، در اواخر عمر فرهاد چهارم پسر خود فرهادک از ملکه موزا را به عنوان ولیعهد خود انتخاب کرد  ، اما فرهادک منتظر مرگ طبیعی پدر نشد و با کمک مادرش زهری را ترتیب داده و فرهاد چهارم را به وسیله آن کشت .مدت حکومت فرهاد چهارم حدود 35 سال از 37 تا 2 قبل از میلاد بود .

ارد اول پسر فرهاد سوم بود که به یاری برادرش ، پدرش را کشت و هم در زمان حکومت یرادرش به علت اختلافی که میانشان پدیدار شد ، برادر را نیز به قتل رسانید و خود به قدرت رسید ، در زمان مورد بحث ، سه سردار بزرگ در روم زمامدار امور دولت گردیده بودند : پومپه ، سزار و کراسّوس. از این حکومت در تاریخ روم به حکومت سه مَرده اول یاد میکنند . کراسّوس به دولت اشکانی اعلام جنگ داد ، پس ارد اول سفرایی را به نزد کراسوس فرستاد ، اما مذاکرات به جایی نینجامید و بدینگونه جنگ مسلم شد . ارد نیز سورنا سردار معروف خود را به مقابله با رومیها فرستاد و خود به ارمنستان لشکر کشید . سپاهیان سورنا از شیوه دیرین خویش استفاده می کردند ، یعنی از برابر دشمن می گریختند ، اما ناگهان در روی اسب بازگشته و دشمن را تیر باران می کردند ، پارتیها با تیرباران شدید خود توانستند تعداد زیادی از رومیها را از پای درآورند . اگرچه رومیها در انتظار تمام شدن تیرهای پارتیان و آغاز جنگ تن به تن بودند ، اما انبوه فراوانی از تیر که در پشت سپاه پارتی ذخیره گشته بود ، این آرزوی ایشان را نقش بر آب ساخت . در این جنگ پسر کراسوس کشته شد ، پارتیها سر او را بریدند و بر نیزه زدند و بیدرنگ به سوی پدرش حمله کردند ، در آن جنگ بسیاری از رومیها کشته شدند ، سرانجام سورنا پس از مدتی توانست کراسوس را با وعده صلح جهت مذاکره به نزد خود بکشاند ، اگرچه کراسوس هیچ تمایلی به رفتن نداشت ، لیک سرداران و سپاهیانش او را به این کار واداشتند . چون کراسوس پیاده بود سورنا دستور داد تا اسبی برای او بیاورند ، کراسوس سوار بر اسب شد و چون میراخوران ایرانی خواهان هدایت اسب شدند ، رومیهای همراه کراسوس مانع گشتند ، خواستند زمام اسب را در دست گیرند . در همان هنگام طرفین به یکدیگر فشار آورده ، همه و غوغایی برخواست . اکتاویوس- سردار کراسوس- شمشیر خود را کشیده یک مهتر ایرانی را بکشت و خود نیز کشته شد . ناگهان در آن زمان یکی از پارتیان ضربه مهلکی به کراسوس زد و او را کشت . باید گفت در پشت چنین صحنه ساختگی ای ، یک برنامه حساب شده از سوی سورنا نهفته بود تا بدینگونه کراسوس در یک وضع مبهم به قتل برسد . متاسفانه ارد پس از این جنگ ، نسبت به سورنا حسادت ورزید و او راکشت . در سال 51 قبل از میلاد ارد پسرش را برای جنگ به سوریه فرستاد که این جنگ بدون نتیجه پایان یافت . در سال 39 و 40 قبل از میلاد جنگهای خونینی بین پارتیان و رومیها درگرفت که در نهایت با کشته شدن تعداد زیادی از پارتیها از جمله پاکور – پسر ارد – جنگ به نفع روم و شکست ایران پایان پذیرفت . گویند ارد پس از مرگ پاکور به شدت دچار غم و اندوه شد ، و پیوسته گریه و زاری میکرد  .وی 30 پسر داشت اما پاکور را از میان ایشان بسیار برتر و محبوب تر می داشت . سرانجام از آن حال بیرون آمد و پس دیگرش فرهاد را ولیعهد خویش کرده و از سلطنت کناره گرفت . فرهاد چهارم در نخستین اقدام خود پس از ریسدن به قدرت ، دست به کشتار بزرگی در دودمانش زد ، روایت شده که همه برادرانش را بکشت و سپس به خیال نابودی پدر افتاد . ارد به بیماری استسقا دچار بود و از اینرو فرهاد در دوایی که هر روز پزشکان برای ارد می بردند مقداری زهر می ریخت ، ولی اتفاقا" زهر در مزاج ارد موثر افتاد و به جای قتلش باعث بهبودش گردید . ، فرهاد که اوضاع را چنین دید جمعی را واداشت تا ارد را خفه کنند ، مدت حکومت ارد حدود 19 سال از 56 تا 37 قبل از میلاد بود .

آغاز سلطنت فرهاد دوم مقارن بود با حمله قبايل صحراگرد از طرف شمال شرق به شاهنشاهی اشکانی. از طرف ديگر، آنتيوخوس هفتم، برادر دمتريوس که زندانی اشکانيان بود، به خيال بازپس‌گيری بابل و ماد، به ايران لشکر کشيد (130 پ م). اقدام اوليه‌ی آنتيوخوس موفقيت‌آميز بود و بعد از شکست دادن نيروهای پارت در سه جنگ، موفق به تسخير بابل و ماد شد. فرهاد دوم ظاهرا" به هدف وقت‌کشی، وارد مذاکرات صلح با آنتيوخوس شد که شرايط غيرقابل‌قبولی نظير قبول برتری سلوکيان را درخواست می‌کرد. فرهاد دوم مذاکرات را به تاخير انداخت و درهمين‌حال، به استخدام سربازان مزدور از بين سکاها دست زد.
در اين زمان، آنتيوخوس که درصدد گذراندن زمستان 129 پ م در ماد بود، سربازان خود را در سراسر اين ايالت پخش کرد و خورد و خوراک آنها را به دوش اهالی محلی گذاشت. جاسوسان و ماموران فرهاد نيز در حال تحريک اهالی ماد به شورش عليه سربازان سلوکی بودند. از طرف ديگر، فرهاد، دمتريوس دوم را با سربازان پارتی به سوريه فرستاد تا به طرح ادعای خود بر سلطنت سلوکی، موقعيت برادرش آنتيوخوس هفتم را ضعيف کند.
در آخر، ظلم‌های آتانئوس، فرماندار سلوکی و اقدامات مامورين فرهاد، باعث شد که اهالی ماد به قتل عام سربازان سلوکی دست بزنند و باقيمانده لشکر آنتيوخوس نيز به دست نيروها پارتی از ميان برداشته شوند. در اين جنگ، آنتيوخوس به قتل رسيد، ولی فرهاد جسد او را با احترام به سوريه فرستاد. اين، آخرين اقدام سلطنت سلوکی عليه اشکانيان به شمار می‌رفت و بعد از اين، پادشاهان سلوکی که از جانب شرق با شاهنشاهی اشکانی و از جانب غرب با رومی‌ها در برخورد بودند، به پادشاهانی محلی در سوريه تبديل شدند.
نقشه فرهاد در اين زمان، حمله به سوريه و فتح اين ايالت مهم بود، اما شورش سربازان سکا که برخلاف تصورشان، بدون امکان غارت مجبور به ترک لشکر پارتی شده بودند، اين نقشه را متوقف کرد. فرهاد دوم حاکمی به نام هيمروس را به حکومت بابل منصوب کرد و اين حاکم، تمام يونانيانی را که از آنتيوخوس طرفداری کرده بودند کشت يا به بردگی در ماد فروخت. خود فرهاد برای جنگ با سکاها به ماورالنهر رفت، اما سربازان سکا که از دريافت نکردن مزد محروم شده بودند، به جنگ با فرهاد پرداختند و حتی به بين‌النهرين نيز حمله کردند. فرهاد و مزدوران مقدونی که از سپاهيان آنتيوخوس به او پيوسته بودند، در جنگ با سکاها شکست خوردند و فرهاد دوم در سال 128 کشته شد . 

 اردوان دوم (يا اول به روايت يوزف ولسکی)، پسر فرياپيت و عموی فرهاد دوم، در اين زمان به عنوان جانشين فرهاد تاج برسر گذاشت. سکاهای مهاجم با شکست دادن اشکانيان در شرق، به طرف جنوب حرکت کردند و قسمتی از آنها در شهرب درنگيه (زرنج) ساکن شد و آنرا به نام خود، سکستان (سيستان) نامگذاری کرد. اين نفوذ سکايی در داخل خاک ايران، اثرات فرهنگی زيادی داشت که در بوجود آمدن عصر پهلوانی و ادبيات حماسی نقش بزرگی را ايفا کرد.
در همين زمان (130-135 پ م)، صحراگردانی که متشکل از چند قبيله مختلف، شامل سکاها و تخاری ها، بودند و در منابع چينی با عنوان «يوئه-چی» شناخته می شوند، به حکومت يونانی بلخ حمله کردند و اين سلسله را که آخرين مقاومتگاه يونانيان در شرق محسوب می شد، نابود کردند. به نظر می آمد که هجوم صحراگردان در حال نابودی همه قدرتهای فلات ايران بود. اردوان نيز در اين زمان در جنگی با سکاها کشته شد و وظيفه غلبه بر سکاها و دوباره مستحکم کردن قدرت اشکانی را به پسرش مهرداد دوم، واگذار کرد .

مهرداد اول در سال 171 به تخت اشکانی تکيه زد، هرچند که امروزه تاريخ دقيق جلوس او مورد ترديد است و تحقيقات جديد، سال 165 پ م را نيز پيشنهاد می‌کند. از حداقل ده سال اول سلطنت او خبر موثقی نداريم و به نظر می‌آيد که بيشتر وقت او به مستحکم کردن قدرتش در پارت و هيرکانی (يعنی تمام قلمرو او در آن‌زمان) گذشته است.
در اين زمان، دولت سلوکی در آشوب به‌سرمی‌برد. پادشاه سلوکی، آنتيوخوس چهارم اپيفانوس که توانسته بود مصر را فتح کند، به دستور روم، قدرت جديد مديترانه، مجبور به ترک مفتضحانه آنجا شده بود. تلاشهای او در به‌دست‌آوردن دوباره‌ی قدرت در ايالات شرقی (ماد و عيلام) نيز کمابيش ناموفق بود و فقط توانسته بود يکی از سردارانش به نام تيمارخوس را به حکومت ماد بگمارد. مرگ آنتيوخوس چهارم در سال 164 پ م در گابه (جی، اصفهان) باعث بروز درگيری‌هايی در امپراتوری سلوکی برسر جانشينی او شد. در آخر سلطنت سلوکی به دمتريوس دوم تعلق پيدا کرد که در زمان او، جنگ‌های مهرداد برای کسب ماد و بين النهرين اتفاق افتاد.
در اين مدت، مهرداد توانسته بود با گسترش قدرت خود در شرق، به ايالت درنگيه (زرنج) نيز دست پيدا کند و در شمال غرب، قدرت خود را بر تپورستان (تبرستان يا مازندران امروز) اعمال کند. در اين زمان، سلطنت بلخی-يونانی«‌اوتيدم‌» نيز به دو قسمت تقسيم شده بود و شاخه‌ی شرقی آن در زير حکومت دمتريوس، پسر اوتيدم، در شمال هند حکومت می‌کرد، در حالی‌که در خود بلخ، غاصب جديدی به نام اوکراتيدس، حکومت را به چنگ آورده بود. مهرداد اول در اين زمان اقدامی برعليه پادشاهان يونانی بلخ نکرد و تنها به مستحکم کردن مرزهای شرقی خود پرداخت. دور نيست که حمله‌ی بعدی سکاها به بلخ را تحت تاثير تشويق‌های مهرداد بدانيم که از سکاهای همخون خود (فراموش نکنيم که پرنی‌ها، اجداد مهرداد، خود از قبايل صحراگرد نزديک به سکاها بودند) برای ضربه زدن به مقدونی‌ها کمک خواسته.
به‌ هرحال، اولين پيشرفت بزرگ مهرداد، حمله به ماد در سال 148(يا 145) پ م بود. پيش از اين تاريخ، تيمارخوس، حاکم سلوکی ماد، برعليه آنتيوخوس ششم و الکساندر بالاس شورش کرده بود و خود را پادشاه مستقل ماد خوانده بود. منابع يونانی برسر مسئله خلع تيمارخوس متفق‌القول نيستند. برخی از روايات (از جمله يوستينوس) خبر از شکست او به دست مهرداد می‌دهند، در حالی‌که روايات ديگر، خلع او را به دمتريوس اول سلوکی نسبت می‌دهند و مهرداد را شکست‌دهنده حاکم سلوکی می‌دانند که دمتريوس برای ماد تعيين کرده بود.
به‌هرصورت، در سال 145 پ م، ماد قطعا" جزء قلمرو مهرداد اول بوده که حاکمی پارتی بر آنجا گمارده است (يونانی: باکازيس؛ احتمالا" بغزاد در پارتی). فتح ماد به معنی همسايه شدن شاهنشاهی پارت با بابل و عيلام، دو مرکز مهم اقتصادی و سياسی در آن زمان بود. در سال 142 يا 141 پ م، مهرداد موفق به فتح سلوکيه-بر-دجله (پايتخت شرقی سلوکيان) و بابل شد و به عنوان شاه بابل و «شاهنشاه» تاج‌گذاری کرد و سکه زد.
در اين زمان، خبر حمله سکاها به مرزهای شمال شرقی به غرب کشور رسيد. مهرداد خود با قسمتی از نيروهايش به پارت بازگشت تا برعليه سکاها ايستادگی کند و اختيار نيروهای غربی را به سرداران و اشراف داد. اين مسئله به عنوان نخستين نمونه‌ی دخالت اشرافيان پارتی در اداره حکومت اشکانی، مورد توجه خاص است. لشکريان پارت در سال 141 پ م، سپاهيان کامناسکرس، پادشاه عليمائيد، را که به آپاميا حمله کرده بودند شکست دادند و شهر شوش را به تصرف درآوردند و به نام مهرداد سکه زدند، عملی که به معنی دست‌نشانده‌شدن سلطنت عليمائيد بود.
در سال 140، دمتريوس دوم، پادشاه سلوکی، به درخواست يونانيان بابل، به بين‌النهرين حمله کرد و خيال داشت که قدرت سلوکی را به اين منطقه بازگرداند. لشکريان دمتريوس در 139 از پارتی ها شکست سختی خوردند و شخص پادشاه سلوکی به اسارت درآمد و به هيرکانی (گرگان)، نزد مهرداد فرستاده شد. مهرداد که می‌دانست خواهد توانست از وجود دمتريوس استفاده کند، او را در دربار خود نگاه داشت و دخترش «گلگونه» (روذوگونه در يونانی) را به ازدواج او درآورد.
مهرداد اول، بزرگترين فاتح اشکانی، در سال 138 پ م در گرگان درگذشت و سلطنت را به پسر ارشدش فرهاد دوم واگذار کرد. سلطنت مهرداد، آغاز دولت اشکانی به معنی يک شاهنشاهی بود و اقدامات او در اداره کشور و بخصوص سياست‌های او در مورد يونانی‌ها، الگويی برای جانشينان او شد .

نام اصلی او مشخص نیست و فری یاپت در اصل حکم لقب او بوده است ، وی پسر اردوان اول بود که پس از درگذشت وی در سال 196 قبل از میلاد به قدرت رسید ، دوران حکومت او به صلح و آرامش گذشت ، در روایتی آمده است که مردم به دلیل علاقه بسیار زیاد به او ، جسدش را سوزاندند و خاکستر آن را قسمت کردند و هر کس ذره ای از آن خاکستر را برداشت و همراه خود نگه داشت . مدت حکومت فری یاپت 15 سال یعنی از سال 196 تا 181 قبل از میلاد بود .

فرهاد اول پسر بزرگ فری یاپت بود . اگرچه برادر کوچکترش – مهرداد – در شجاعت و جنگاوری برتری زیادی نسبت به او داشت . اما مجلس بزرگان اشکانی – مهستان – نظر به ارشدیت فرهاد ، تنها او را لایق جانشینی پدر دانست ، به هر حال او برادرش را در کار حکومت دخالت زیادی می داد . فرهاد اول توانست بر ناحیه مازندران کنونی غلبه یابد ، که تا آن زمان یکی از ایالات سلوکی بود ، و آن را به مملکت خود منضم کرد . اما سلوکیان که درگیر گرفتاریهای غربی بودند به این مسئله توجه چندانی نکردند ، پس از آن فرهاد اول موفق شد ری و قزوین را که سلوکیان در آن دارای استحکامات بسیار قوی مانند قلعه آپامه آ – در حدود دوشان تپه بودند ، نیز تسخیر نماید و این نشانگر قدرت بسیار او بوده است . درگذشت فرهاد اول در سال 174 قبل از میلاد  بوده و به مدت 7 سال از سال 181 تا 174 قبل از میلاد حکومت کرد .

تیرداد اول برادر اشک اول بود که پس از کشته شدن او به قدرت رسید ، تیرداد با سکا ها پیمان اتحاد بست و با سپاهی از سکاها بار دیگر عازم پارت شد ، اما در همان هنگام دیودورت درگذشت و پسرش به قدرت رسید . تیرداد اول با پسر دیودورت وارد مذاکره شد و او را از اتحاد با سلکوس دوم برحذر داشت ، و به طرف خود جلب کرد و در جنگی که رخ داد ، سلوکوس دوم شکست سختی خورد و به طرف سوریه عقب نشینی کرد ، لیک پس از فراهم آوردن سپاهی بار دیگر به جنگ تیرداد اول رفت ، به روایتی که صحت آن چندان مشخص نیست در آن جنگ که در سال 247 قبل از میلاد رخ داد ، نیز شکست خورد و اسیر گشت . این سال مبدا تشکیل دولت اشکانیان محسوب می گردد . تیرداد اول با درایت بسیار به تحکیم مبانی دولت تازه تاسیس پرداخت ، و در نقاط صعب العبور و مستحکم به ساختن دژها و ساخلوها و استحکامات پرداخت ، در همین رابطه شهر دارا را در حدود دره گز در خراسان بساخت و به عنوان پایتخت خود قرارداد . تیرداد نیز مانند هخامنشیان عنوان شاه بزرگ را برای خود برگزید . به روایتی اشکانیان خود را از نسل هخامنشیان می دانستند . و بر این اساس ، فری یاپت – پدر ارشک و تیرداد اول – پسر اردشیر دوم هخامنشی بوده است . صحت این ادعا نه قابل تکذیب و نه قابل اثبات است ، لیک آنچه مهم است ، این نکته می باشد که اشکانیان بهتر بود برای قدرت یابی بر  ضد سلوکیان ، بکوشند تا تعصب ملی ایرانیان را تحریک کنند و حاکمیت خود را نوعی احیای شاهنشاهی از دست رفته جلوه گر سازند . درگذشت تیرداد اول به سبب پیری بود . مدت حکومت او 34 سال یعنی از سال 248 تا 214 قبل از میلاد بود .

 اردوان اول با استفاده از درگیری آنتیوخوس سوم با آخه لااوس ، تصمیم گرفت تا در یک حرکت بزرگ و چشمگیر به ماد بتازد ، پس چنین کرد و راهی را که از گرگان به کوههای کردستان می رفت ، تحت تسلط خود درآورد . وی موفق به تسخیر همدان گشت . آنتیوخوس سوم با آگاهی از این وضع ، با یک سپاه 120 هزار نفره به سوی همدان رهسپار شد و توانست آن شهر را تسخیر کند و معبد آناهیتا را غارت کند ، لیک پارتیها با شیوه جنگ و گریز معروفشان ، به سوی پارت عقب نشستند و قنوات سر راه را کور کردند . سر انجام کار به مذاکره و انعقاد صلح انجامید ، بدینگونه از این زمان سلوکیان استقلال پارت را شناختند و به انعقاد معاهده با آنان پرداختند .
اردوان اول در سال 196 قبل از میلاد درگذشت و مدت 18 سال حکومت کرد  .

به روایت ژوستین ،ارشک شخصی بی نام و نشان بود که مدتها به راهزنی اشتغال داشت . وی پس از اعلام استقلال دیودوت ، از او پیروی کرده ، با دسته ای از راهزنان به پارت آمد و آندروگوراس والی پارت را شکست داد . سپس گرگان را گرفت و قشونی نیرومند ترتیب داد ، زیر از سلکوس – آخرین شاه سلوکیان – درهراس بود . سپس با پسر دیودوت عقد اتحادی بست و سلوکوس را شکست داد ، ارشک در سال 248 قبل از میلاد در یکی از جنگها علیه سلوکوس کشته شد . برخی معتقدند که ارشک تنها آغازگر قیام بود ، لیک موفق به تشکیل حکومت نگشت و این مهم را برادرش – تیرداد – به انجام رسانید ، در هر حال مدت حکومت و یا قیام ارشک 2 سال از سال 250 تا 248 قبل از میلاد بود .

 نام سغدیان به صورت سغدیانس نیز آمده ، وی پسر اردشیر اول از زنی بابلی و غیر عقدی به نام آلوگونه بود ، واز این جهت نیز یونانیها او را داریوش نوتوس یا داریوش حرامزاده خوانده اند ، سغدیان به اتفاق خواجه ای به نام فرناک ، شبانه برادرش خشایارشا دوم را در خوابگاهش کشت و خود قدرت را به دست گرفت . یکی از درباریان بسیار خوشنام و محبوب به نام باگورازوس مامور شد تا جنازه خشایارشا دوم و اردشیر و داماسپیا را که تقریبا" در فواصل نزدیک به هم مرده بودند ، به مقبره شاهان هحامنشی در پارس ببرد . اما همینکه باگورازوس به پایتخت بازگشت ، سغدیان که از دیرباز کینه او را در دل داشت ، به این بهانه که چرا بی اجازه بازگشته ، حکم اعدام او را صادر و بدینگونه باگورازوس سنگسار شد . با قتل باگورازوس و خشایارشا سپاهیان از سغدیان دلگیر شدند ، اما سغدیان کوشید تا ایشان را با پول و هدایا طرفدار خود سازد ، لیک نتوانست . از آنجا که سغدیان نتوانست دل سپاهیان را به دست آورد ، چنین پنداشت که از طرف برادرانش تحریکاتی می شود . پس نسبت به آنها و خصوصا" نسبت به اخس که در آن هنگام والی باختر بود ظنین شده ، اخس را به دربار احضار کرد . اما اخس که قصد سو برادرش را دریافته بود ، در رفتن تعلل ورزید و پیوسته وعده داد که به زودی خواهد امد . چیزی نگذشت که وی با فراهم آوردن سپاهی ، با ارباریوس – سردار سواره نظام - ، آرکسانس – والی مصر – و یکی از خواجه های اردشیر به نام آرتکسارس – که به ارمنستان تبعید شده بود – متحد شد و قدرت را دربابل به دست گرفت و با نام پادشاهی داریوش دوم ، تاج بر سر نهاد ، در کمتر از دو هفته بعد اخس در شوش به قدرت رسیده بود . سغدیان به دلیل همراهی نکردن سپاهیان و بزرگان با او ، ناچار از قدرت کناره گرفت و به گوشه ای گریخت ، اما داریوش دوم که نمی خواست او را به عنوان یک مدعی حکومت وقدرتی تهدید کننده ، زنده نگهدارد ، قصد دستگیری او را کرد ، پس با این مقصود ، او را نزد خود طلبید و وعده ها داد و حتی سوگند خورد که قصد سویی برای کشتن او ندارد . به رغم اینکه دوستان سغدیان او را از رفتن منع کردند ، اما سرانجام فریب خورده و از ترس به نزد او رفت ، داریوش دوم نیز او را بی درنگ دستگیر کرد ، اطاقی را پر از خاکستر ساخته ، سغدیان را پس از خوراندن خوراک و نوشابه بسیار ، بر روی تیری که بالای خاکسترها بود نهادند و چون سرانجام خوابش برد ، در خاکسترها افتاد و خفه شد . مدت حکومت سغدیان هفت ماه بود  .